Esra Çelik, İstasyon Postası için yazdı.
Fransa’nın başkenti Paris’te 26 Kasım'da düzenlenen UNESCO’nun 40’ıncı Genel Konferansı’nda 14 Mart’ın dünya genelinde matematik günü olarak kutlanması kararı alındı. Gün, matematiğin güzelliğini, önemini ve herkesin hayatındaki temel rolünü kutlamak amacıyla UNESCO’ya başvuran Dünya Matematik Birliği’nin (IMU) önerisiyle kabul edildi. 14 Mart, resmi olarak ilan edilmese de Pi Günü olarak kutlanıyordu. Dünya Matematik Günü ile kutlamanın bütün matematiği içerecek şekilde genişletileceği kaydedildi.
Öyleyse biraz Pi sayısından bahsedelim.
Dairenin çevre uzunluğunun çap uzunluğuna bölünmesi ile elde edilen Pi sayısı, İsviçreli matematikçi Leonhard Euler’in 18. yüzyılın ilk yarısında yayınlamış olduğu kitabında Π olarak kullanmasıyla birlikte artık herkes tarafından bu harfle gösterilir olmuştur.
Peki neden Π harfi derseniz, cevabı çok anlaşılır; Yunan alfabesinin 16. harfi ve Yunanca “çevre” sözcüğünün ilk harfidir.
M.Ö. 2000’li yıllardan bu yana pek çok bilim insanı Π ’nin değerini hesaplama yöntemleri geliştirmiştir. Bu yöntemleri burada ele almayacağım. Ama herkesin anlayabileceğini düşündüğüm birkaç yöntemin anlatıldığı bir sayfa önerebilirim; https://www.wikihow.com.tr/
Hesaplama yöntemleri içinde ilginç olanlardan bir tanesi ise “İğne yöntemi”dir. Doğa araştırmacısı ve zoolog olan Comte de Buffon, 1777 yılında ünlü “İğne Problemi”ni geliştirdi. Buna göre yatay bir düzlem üzerinde aralarındaki uzaklık X olan paralel doğrular olsun.
A < X olmak üzere A uzunluğunda homojen bir düzgün çubuğun (iğne) bu düzlem üzerine rastgele düşürüldüğünü varsayalım. Bu çubuğun (iğne) kağıt düzlemindeki paralel doğrulardan birinin üstüne düşme olasılığı ( 2.A / Π .X) ‘ya eşittir. Bu deney 1901 yılında çubuğu 3408 kez atarak yapılmış ve Pi sayısının virgülden sonraki 6. basamağına kadar hesaplanmıştır.
Barış Özcan: “Pi Sayısının Kaç Basamağını Bilmek Gerekir?” adlı videosunu izlemenizi öneririm.
Doğada Π sayısı yoktur. Günümüzde ise 50 milyarı aşkın ondalık basamağa kadar Π'nin değeri bilinmektedir. Mühendislik dünyasında ise, evreni, hidrojen atomunun yarıçapından bile daha küçük bir hata kuşatan bir dairenin çevresini hesaplayabilmek için Π’nin yalnızca 39 basamağını bilmek yeterlidir. İlk bilgisayar olan ENIAC, 1947 yılında 2037 basamağa kadar hesaplamıştır. Peki nedir bu Π’yi hesaplama merakı? Başlangıçta insanlar Π ’nin bir rasyonel sayı olduğunu ummuşlar ve bir noktadan sonra bunu kanıtlayabilmek beklentisiyle yeni yöntemler keşfetme çabasına girmişler. Π’nin irrasyonel bir sayı olduğuna ikna olduktan sonra da bitmemiş ama bu merak.
Çünkü;
-Bir süper bilgisayarın donanım ve yazılımlarının kapasitesinin ölçülmesinde kullanılır.
-Hesaplama yöntemleri, yeni düşüncelerin ve kavramların ortaya çıkmasını sağlar.
-Dahasını siz yazmak ister misiniz?:)
Referanslar:
1- Theoni Pappas: Daha Eğlenceli Matematik
2- Zeki Tez: Matematiğin Kültürel Tarihi
Comments